Piękno – pozytywna właściwość estetyczna bytu wynikająca z zachowania proporcji, harmonii barw, dźwięków, stosowności, umiaru i użyteczności, odbierana przez zmysły. Istnieje piękno idealne, duchowe, moralne, naturalne, cielesne, obiektywne i subiektywne. Pojęcie to jest silnie związane z teorią estetyki, prawdy i dobra . pop Art, znany po hiszpańsku jako pop-art, to ruch plastyczny, który powstał w latach 50. XX wieku. Narodził się pomiędzy Wielką Brytanią a Stanami Zjednoczonymi, ale to te ostatnie stały się sztandarowym nosicielem ruchu. Jednak pop-art wywołał falę wstrząsów na całym świecie, zarówno w Europie, jak i Ameryce Łacińskiej Muzyka klasycystyczna. Klasycyzm – okres w rozwoju muzyki poważnej pomiędzy barokiem a romantyzmem. Styl klasycystyczny w muzyce pojawił się w drugiej połowie XVIII wieku. Przyjmuje się, że trwał od roku 1750 – śmierci Johanna Sebastiana Bacha, do roku 1814 – powstanie pieśni romantycznej Franza Schuberta „ Małgorzata przy Styl sztuki zaś, dążąc do oddania wyżej wymienionych cech, odwołuje się do takich kanonów jak wyobraźnia i uczucie, podkreśla wyzwolenie z reguł. i kreacjonizm, cechuje się zmiennością tonacji, konfliktem estetyk, zainteresowaniem różnorodnością. Wykorzystuje takie kategorie piękna jak ironia czy groteska. Wojciech Korneli Stattler namalował swój autoportret w 1828 roku w stylu przypominającym dzieła Delacroix’a - na bardzo ciemnym tle uduchowiona twarz artysty. Piotr Michałowski chętnie portretował chłopów, nadając ich twarzom wyraz zadumy, a Henryk Rodakowski, działający w drugiej połowie stulecia, powrócił do realizmu. Jego Salvador Dalí (lub Salvador Domingo Felipe Jacinto Dalí i Domènech), bez wątpienia rozpoznawalny ze względu na swój psychodeliczny styl malarski, urodził się w 1904 roku, a zmarł w 1989 roku. Wielki hiszpański artysta w krótkim czasie uwiódł świat sztuki i stał się reprezentantem nurtu surrealistycznego . Charakterystyka baroku w Polsce. Prof. Czesław Hernas dzieli barok na następujące etapy: barok wczesny (1580-1620), barok dojrzały (1620-1670), barok późny (1670-1730 (60)). Jak widać w baroku mieści się cały wiek XVII, a nie były to czasy spokojne, lecz lata wojen politycznych i religijnych. wielu czarnych artystów wpłynęło na sztukę i to, jak ją postrzegamy. Zrobili wiele, aby wpłynąć na kulturę, jednostki, perspektywy i zmagania mniejszości w osiąganiu uznania poprzez ich dzieła. Jest to lista 10 najbardziej znanych czarnych artystów, ale nie jest w konkretnej kolejności. 1. Jean-Michel Basquiat Przedstawiciele architektury renesansu w Polsce to m.in. - Franciszek Florentczyk, który w latach 1507–1516 kierował przebudową Zamku Wawelskiego, zniszczonego po pożarze z 1499 roku. W nowo wzniesionym skrzydle wykonał dekorację rzeźbiarską. Był pierwszym renesansowym artystą włoskim działającym w Polsce. Komentarze. Renesansowa i barokowa wizja świata, Boga i człowieka różnią się między sobą w zasadniczy sposób. Renesans był okresem w którym człowiek i jego godność wysunięte były na pierwszy plan. Humanizm jako główny prąd umysłowy odrodzenia sytuował człowieka w centralnym punkcie. t26fU. Nazwa omawianego okresu etymologicznie wywodzi się od gatunku perły poławianej u wybrzeży Portugalii, zwanej „barocco”. Powiązana jest także z francuskim słowem „baroque”, które oznacza „bogactwo ozdób” i dobrze określa barok. Ramy czasowe tej epoki przypadają na wiek XVII. Jest to okres walk, intensywnej działalności inkwizycji i szerzących się chorób. Europie doskwiera wojna trzydziestoletnia, Francji liczne potyczki Ludwika XIV, Polsce powstanie Bohdana Chmielnickiego i potop szwedzki. W związku z tym filozofia, sztuka, architektura, malarstwo i wreszcie literatura tchnęły niepokojem i łamały dotychczasowe zasady, a artyści uwielbiali nadmiar ozdobników oraz patos. Stało się to elementem, dzięki któremu łatwo było rozpoznać barok. Definicja tej epoki zakłada wręcz powszechną skłonność do przesady, co łamało renesansowe poczucie smaku i harmonii. Barok — najważniejsze informacje Zdumiewanie niezwykłą formą to podstawowa zasada, która przyświecała artystom w nietypowej epoce, jaką był barok. Literatura tego okresu przepełniona była różnorodnymi środkami artystycznymi. Pisarze bardziej skupiali się na formie niż na treści. Najczęściej stosowano alegorię, oksymoron, anaforę, antytezę oraz hiperbolę. Te środki stylistyczne nierzadko wypełniały one dzieła literackie tak, że czyniły z nich skomplikowane utwory. Ponadto sięgano także po motyw śmierci i przemijania, czyniąc go wręcz tematem przewodnim niektórych kompozycji. Patrząc na dzieła z poszczególnych epok, łatwo dostrzec te przypadające na okres obejmujący barok. Cechy, które zauważalne są niemal natychmiast, to monumentalizm połączony z bogactwem dekoracji i ornamentów. Malarstwo i rzeźba barokowa to przede wszystkim umiejętne przedstawienie ruchu, światłocienie, wizyjność i mistycyzm. Niezwykła ekspresja dzieł tej epoki jest odzwierciedleniem trudnego czasu, w jakim musieli tworzyć artyści. Barok w czasach sarmackich Barok w Polsce dzieli się zwykle na trzy fazy: początkową (koniec XVI wieku), którą reprezentowali tacy autorzy, jak Mikołaj Sęp Szarzyński, Hieronim Morsztyn czy Piotr Skarga; dojrzałą (od lat 30. aż do 70. XVII wieku) związaną ściśle z kulturą sarmacką; schyłkową (do lat 30. XVIII wieku), w której pisali najwybitniejsi twórcy tego okresu: Wacław Potocki, Wespazjan Kochowski i Jan Chryzostom Pasek. Polski barok rozwijał się w nietypowy sposób. Związane to było głównie z krzyżowaniem się nurtów napływających z zachodniej Europy, Włoch i Hiszpanii, z kulturą obecną na terenie kraju. Szczególnie podatne na wpływ barokowej sztuki były prądy sarmackie, które i tak cechowała skłonność do przepychu i teatralności. Dwie twarze baroku Barok zarówno w Polsce, jak i na świecie miał dwa oblicza. Jedno było mistyczne i przeniknięte duchem kontrreformacji, drugie zaś — bardzo malownicze i związane ze świecką poezją dworską i okolicznościową. Doskonale obrazuje to twórczość najwybitniejszego polskiego poety tej epoki, Jana Andrzeja Morsztyna. Tę barwną epokę, która pozostawiła liczne dzieła architektury, malarstwa i literatury, przez długi czas niesłusznie pomijano i krytykowano. Ostatecznie jednak utwory artystów z tego okresu stały się inspiracją do wielkich dzieł literackich w Polsce i na świecie. Poznając barokowych pisarzy, artystów i rzemieślników wykuwających monumentalne dzieła, trzeba pamiętać o burzliwej historii, która kształtowała ich twórczość. Dzięki temu filozofia i sztuka tej niezwykłej epoki będzie wciąż odkrywana i interpretowana na nowo. Wiadomości wstępne Sztuka Baroku rozwijała się w XVII wieku i na początku wieku XVIII. Zasięgiem ogarnęła całą Europę i Amerykę Łacińską. W tych wiekach Barok pojawiał się i wygasał niejednocześnie. Miał co prawda wspólne założenia estetyczne, ale w różnych krajach przybierał różne formy, nawiązując często do lokalnych tradycji. W niektórych krajach Barok cieszył się ogromną popularnością, w innych formy barokowe występowały dość rzadko i przez krótki okres. Różnice te należy tłumaczyć różnorodnością kulturową i geograficzną oraz różnorakimi wpływami historycznymi. Barok zrodził się w Rzymie na początku XVII wieku, jako nowa tendencja we wszystkich dziedzinach sztuki. Później rozprzestrzenił się na resztę Europy. Barok najlepiej przyjął się na tych obszarach Europy, gdzie kultura, religia i klimat polityczny był zbliżony do sytuacji panującej we Włoszech. Powstawały odmiany lokalne, związane z lokalnymi tendencjami i uwarunkowaniami. Włochy, które początkowo pełniły kluczowa rolę w rozwoju baroku, utraciły ją z czasem na rzecz Francji. Barok był kierunkiem dość niekonsekwentnym. Artyści uważali się za następców sztuki Renesansu, naruszali jednak jego zasady i ustalenia. Harmonia, jasność, logika, racjonalność, które dominowały w renesansie, zostały zanegowane. Barok szukał nowych rozwiązań, lubował się w nieskończoności, niedopowiedzeniach, łączeniu elementów z różnych dziedzin sztuki. Był to nurt kochający przepych, blask, patos. Barok chciał osiągnąć swoje cele artystyczne przez odwołanie się do zmysłów, działał na fantazję. Chciał odbiorców zachwycać. Sztuka Baroku określana jest sztuką ruchu. Spokój i harmonia, matematyczne, proste formy ze sztuki renesansu zostały bowiem zastąpione przez dynamiczne krzywizny, oryginalne, wykwintne i dziwne formy. Dawało to niewątpliwe wrażenie ruchu, pulsowania. Odwołując się do iluzji, artyści celowo wywoływali wrażenie u odbiorcy. Liczne kontrasty, operowanie cieniem i kontrastem, miały służyć również wywołaniu określonych ujawniające się w sztuce barokowej Wczesny Barok – manieryzm Manieryzm właściwie zapoczątkował nową epokę w sztuce. Przypadał na lata XVI wieku i objął wszystkie dziedziny – od malarstwa, przez rzeźbę, architekturę, muzykę, aż po modę literacką. Na początku maniera oznaczała odrębny, indywidualny styl, np. Rafaela. Później określano mianem manieryczny te style, które różniły się od naturalnych, były podporządkowane konwencji. Wreszcie maniera nabrała cienia pejoratywnego, jako objaw chylenia się ku upadkowi, rozprężenia formalnego w sztuce. Zjawisko pojawiło się w 1520 r. w utworach Jacopa Pontorma i Giovanniego Rossa. Do cech stylu manierystycznego należały: ornamentalność form, wyszukana kompozycja obca sztuce klasycznej, ostrość linni, podkreślenie konturu, brak pustej przestrzeni na obrazie (w klasycyzmie pusta przestrzeń pełniła swoją rolę), wydłużenie postaci, elegancja i chłodny koloryt. Częste były motywy pozaludzkie, abstrakcje. Sięgano nawet do tematów ukrytych, tajemniczych, nie zdefiniowanych. Sztuka zaczęła zmierzać do uwolnienia się od ograniczeń klasycyzmu, do docenienia indywidualności artysty. W malarstwie zaczęto zwracać uwagę na oddanie psychiki autora (uduchowienie obrazu). W literaturze właściwie wszystkie istniejące kierunki i style pisarskie sytuują się w obrębie manieryzmu. Późny Barok – rokoko W przeciwieństwie do manieryzmu, który objął wszystkie dziedziny sztuki i ujawnił się w większości krajów świata – rokoko nie było powszechnym zjawiskiem. Przede wszystkim określa on styl wnętrz, rzadko dotyczy bryły bądź zewnętrznych form. Początki rokoka to schyłek XVII wieku, w Polsce – ostatnie lata panowania Augusta III i właściwie czasy stanisławowskie. Sama nazwa pochodzi od określenia drobiazgu dekoracyjnego, przypominającego wielokształtne i dziwne muszle, tzw. rocaille. Styl rokoko charakteryzują wnętrza: z przewagą bieli i złota, pokryte boazerią. Rzeźba zastępowana była bogatymi malowidłami. W malarstwie przeważały tematy bukoliczne i wpływ motywów chińskich. Budowle rokoka pozbawione były kolumn, bogatych portali. Zamiast nich stosowano wymyślne plany (np. ośmioboczne), łamany dach, łukowate gzymsy. W literaturze styl rokoko jest bardziej subtelny i delikatny niż barok. Tematy idylliczne dominowały nad historycznymi, utwory skupiały się na artyzmie (najważniejsza sama sztuka). Mówi się też o damach rokokowych, kulturze towarzyskiej rokokowej, które np. w Polsce przypadały już na epokę barokowy Teatr w epoce baroku, zwłaszcza na jej początku, był bardzo różnorodny i rozwijał się głównie na trzech płaszczyznach: dworskiej, szkolnej i ludowej. Repertuar sceniczny obejmował wówczas nie tylko wystawianie sztuk, ale także organizację wielkich widowisk parateatralnych, w których czynny udział brała publiczność. Pierwsze dekady baroku zdecydowanie zdominowały teatry szkolne (zarówno jezuickie jak i różnowiercze), natomiast scena dworska nie odgrywała większej roli w kulturze Rzeczypospolitej. Król Zygmunt III zapraszał do Warszawy znakomite trupy aktorskie z Zachodniej Europy. W stolicy występowały między innymi teatry z Włoch, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii. Jak podaje ceniony badacz epoki Czesław Hernas: „Poza tą kroniką pozostaje fakt ważny dla przyszłości: na dworze ojca zetknął się z teatrem królewicz Władysław, którego zainteresowania tą sztuką, utwierdzone w czasie późniejszego pobytu królewicza we Włoszech, doprowadzą do ważnych zmian w historii dworskiego dramatu” (Cz. Hernas, „Barok”, Warszawa 2008, s. 205). Jak to zostały wyżej wspomniane, teatr szkolny w czasach baroku w Polsce dzielił się na różnowierczy (głównie protestancki) i jezuicki (czyli katolicki). Obydwa odłamy posiadały jednak to samo źródło, czyli szkolny teatr Akademii w Strassburgu za czasów rektoratu Jana Struma. To właśnie za kadencji i z inicjatywy tego pedagoga zapoczątkowano wystawianie różnego rodzaju akademii i przedstawień przez uczniów w ramach zajęć szkolnych. Zwyczaj ten bardzo szybko trafił do Rzeczpospolitej, ponieważ wielu z uczniów strasburskiej Akademii stanowili Polacy. Do najczęściej wystawianych spektakli w tego typu teatrze należały komedie, a także tragedie antyczne, inscenizacje rozpraw, w których wykorzystywano mowy wielkich retorów, na przykład Cycerona. Jan Okoń, badacz epoki, pisze o podstawowej funkcji teatru szkolnego: „Teatr ten bowiem miał na celu owszem, również przygotowanie młodzieży do życia obywatelskiego, ale nie tyle poprzez bezpośredni w nim udział, ile poprzez wykształcenie humanistyczne (w tym nauka łaciny i zasad retoryki) oraz wychowanie religijne i moralne” (J. Okoń, „Teatr”, [w:] „Historia literatury polskiej. Barok”, pod red. A. Skoczek, Bohnia-Kraków-Warszawa 2006, s. 131). Widać tu wyraźnie wpływ myśli poprzedzającej okres baroku, czyli renesansu. Nic w tym dziwnego, ponieważ tak naprawdę teatr szkolny rozwijał się na przełomie tych dwóch epok. Spektakle uczniowskie odbywały się kilkanaście razy w roku szkolnym – na rozpoczęcie i zakończenie semestru, a także przy wszelkich świętach i uroczystościach. Nie były to jednak spektakle wewnętrzne, to znaczy przeznaczone wyłącznie dla uczniów i grona pedagogicznego. Na przedstawienia zapraszana była głównie publiczność „z zewnątrz”. Z czasem teatr rozwinął się w niektórych szkołach do tego stopnia, że władze decydowały się na budowę auli przeznaczonych specjalnie pod scenę dla uczniów. Kilka jezuickich szkół w Polsce posunęło się nawet do wybudowania osobnych budynków teatralnych. Podstawą działalności tego typu działalności teatralnej były specjalne ustawy szkolne, które w oparciu o program nauczania i tradycję placówki zawierały szczegółowy terminarz, a także określały wytyczne doboru repertuaru. W przypadku szkół katolickich, a w zasadzie jezuickich, bardzo jasne zasady wystawiania inscenizacji określał dokument zakonny „Ratio studiorum” z 1599 roku. Oczywiście najważniejszym celem tego typu działalności teatralnej, zarówno katolickiej, jak i różnowierczej, było osiągnięcie określonych efektów edukacyjnych i oświatowych. Dużą popularnością wśród pedagogów, ale także i uczniów, cieszyły się sztuki na wątkach antycznych i biblijnych. Rzadziej sięgano do tematyki współczesnej, a gdy już to robiono, to skupiano się na problemach czysto szkolnych. Poza typowymi dla niemal każdego rodzaju teatru dramatów i komedii, na scenach uczniowskich grano również gatunki czysto akademickie. Do najpopularniejszych z nich należał dialog szkolny, oraz popisowe akty oratorskie. Teatry w placówkach różnowierczych nie podlegały aż tak daleko idącym obostrzeniom, jak te w jezuickich, ponieważ każda szkoła mogła sama decydować o swoim repertuarze i wszelkich aspektach artystycznych i organizacyjnych. Do największych polskich ośrodków różnowierczych wczesnego baroku, w których prężnie działała scena szkolna, należały Gdańsk, Elbląg i Toruń. Z czasem do wymienionej trójki miast dołączyło Leszno. W tych czterech ośrodkach tradycja teatru szkolnego przetrwała do XVIII wieku. W 1762 roku działalność sceniczna w różnowierczych placówkach oświatowych została zakazana dekretem króla pruskiego. Szczególną uwagę warto zwrócić na scenę szkolną w Toruniu, gdzie teatr gimnazjalny pełnił jednocześnie rolę miejskiego. Z tego powodu placówka mogła pochwalić się bardzo szerokim repertuarem na naprawdę wysokim poziomie. Toruńska szkoła śmiało sięgała po dzieła nie tylko klasyków, ale także zachodnioeuropejskich twórców współczesnych. Badacze przekonują ponadto, że właśnie w tym mieście złamana została, po raz pierwszy w teatrze szkolnym, zasada obsadzania ról wyłącznie aktorami płci męskiej. Jak dowodzi Czesław Hernas: „W r. 1691 w sztuce Jakuba Herdena, opowiadającej o wyzwoleniu Prus spod panowania krzyżackiego, rolę alegorycznej opiekunki miasta zagrała kobieta. Sumariusz nie wymienia jej nazwiska, mówi tylko, że była nią Polka, Anna Zofia ze Wschowy” (Cz. Hernas, „Barok”, s. 206). Odkładając na bok różnice oczywiste, można powiedzieć, że szkolne teatry jezuickie i różnowiercze rozwijały się w bardzo podobny sposób, ponieważ podlegały tym samym prawidłom artystycznym. Wbrew pozorom sceny szkolne nie były zupełnie amatorskie. Dość powiedzieć, że w XVII wieku posługiwały się kurtynami, wymiennymi dekoracjami iluzjonistycznymi, pełnym oświetleniem oraz efektami specjalnymi. Ponadto wielu badaczy zwraca uwagę, że dzięki sugestywnym kostiumom teatru szkolnego, w świadomości odbiorców utarły się pewne stereotypy wyobrażeniowe, które aktualne są do dziś w niemal każdej dziedzinie sztuki. Chodzi tu na przykład o przedstawianie Wiosny jako kobiety w niebieskiej sukni z kwiatami wplecionymi we włosy, czy Nocy jako postaci w ciemnej szacie z przewiązanymi oczami, trzymającej w ręku lampę naftową. W spektaklach wystawianych na scenach szkół różnowierczych dominowały języki łaciński i niemiecki. Dopiero na trzecim miejscu znajdowała się mowa polska, co w cale nie oznaczało, że spektakle protestanckie były antypolskie. Wręcz przeciwnie, szkoły kładły wielki nacisk na to, by w repertuarze znajdowało się jak najwięcej utworów o historii Rzeczypospolitej – państwa tolerancji. Ponadto preferowano także teksty, które przekonywały o nierozerwalnym związku różnowierców z Polską i ich miłością do wspólnego państwa. Jednak to teatr jezuicki wiódł niepodważalny prym na polskiej scenie teatrów szkolnych. Powstał on niemal od razu po pojawieniu się na terenach Rzeczypospolitej szkół prowadzonych przez mnichów tego zakonu, czyli mniej więcej od połowy XVI wieku. Tego typu teatr rozwijał się w prowincji polskiej (najważniejsze ośrodki: Gdańsk, Jarosław, Kalisz, Kraków, Lublin, Lwów, Piotrków Trybunalski, Poznań) i litewskiej (ośrodki: Braniewo, Grodno, Kroże, Nieśwież, Pińsk, Płock, Pułtusk, Warszawa, Wilno). Jak pisze Okoń: „W sumie występy publiczne dawano na ok. 60 scenach w Koronie, na Litwie i Rusi, pokrywając nimi całość obszarów dawnej Rzeczypospolitej i propagując na nich sztukę teatru, zwłaszcza w środowiskach miejskich oraz wśród młodzieży szlacheckiej” (J. Okoń, „Teatr”…, s. 132). Wraz z rozwojem kolegiów polskie teatry jezuickie zaczęły swoją działalnością wykraczać nawet poza obszar Polski. Jezuici bardzo szybko zorientowali się, że taka forma przekazu jest bardzo skuteczna, dlatego też dążyli do sprecyzowania określonych zasad repertuarowych i programowych. W ten właśnie sposób powstał wspomniany już dokument „Ratio studiorum”, który stał się obowiązujący dla wszystkich szkolnych teatrów jezuickich. O tym, że zakonnicy nie zawsze przestrzegali zapisanych w nim reguł świadczy fakt, iż w niektórych miastach wpuszczano na widownie kobiety, co było zakazane. Z pewnością czynnikiem, który miał wielkie znaczenie dla popularności tego typu przedstawień był fakt, iż były one wykonywane w języku polskim. Wśród najczęściej wystawianych spektakli znajdowały się inscenizacje panegiryczne (urządzane zazwyczaj z okazji przyjazdu władcy do miasta), które były niezwykle popularne w całej Europie. Był to kolejny mądry zabieg zakonu, który miał za zadanie poprawić wizerunek Kościoła wśród wiernych. Inscenizacje te częściej określa się jako spektakle parateatralne, ponieważ odbywały się one na wolnym powietrzu, gdzieś w przestrzeni miejskiej (najczęściej na bramach wjazdowych). Uczniowie zakonników uświetniali swoją grą wielkie uroczystości publiczne. Do historii przeszło słynne powitanie nowego króla Polski Henryka Walezego w 1574 roku. Czesław Hernas opisuje uroczystości w Poznaniu: „(…) w nocy rozświetlonej pochodniami na specjalnie wzniesionej bramie oczekiwał króla uczeń przebrany za św. Michał Archanioła (szczególnie czczonego we Francji), w ręku trzymał miecz (władza) i wagę (sprawiedliwość). Zbliżającego się króla powitał krótkim wierszem, a chór odśpiewał pieśń powitalną” (Cz. Hernas, „Barok”, s. 207). Z kolei Jan Okoń przedstawił obraz przywitania nowego władcy w stolicy, czyli w Krakowie: „Nie bez znaczenia był fakt, że wjazd odbywał się w nocy, wśród wspaniałej iluminacji, na tle udekorowanych oponami i kobiercami kamienic. Szczególną uwagę zwracała brama tryumfalna wzniesiona na trakcie królewskim w ulicy Grodzkiej. Ozdobiona złotymi «szpalerami» (tj. oponami, obiciami), mieściła na sobie muzyków: «trębaczy, surmaczy, bębnistów i piszczków»; na szczycie znajdował się ogromny biały Orzeł, z rozpostartymi skrzydłami i białymi Liliami (godło Francji) na piersiach. Pod Orłem umieszczono epigram powitalny po łacinie, pióra Jana Kochanowskiego, z wróżbą, że «pod królem Henrykiem Sarmacja rozkwitnie»”. Na powitanie króla Orzeł schylał się w pokłonie do samej ziemi. Na jednej z baszt wewnątrz zamku na Wawelu umieszczono z kolei posąg rycerza na koniu, z tarczą i kopią – miotał on ogień na widok króla, po czym zapalał się i ginął w ogniu” (J. Okoń, „Teatr”…, s. 116). Spektakularne powitanie Henryka Walezego było przedsięwzięciem na skalę całego kraju, a jego sukces oznaczał zapoczątkowanie nowej formy spektaklu teatralnego. Dzięki takiej właśnie formie, szkoły jezuickie cieszyły się olbrzymią popularnością i uznaniem wśród społeczeństwa. Tak zwane „wjazdy” na trwałe zapisały się w polskiej kulturze i obyczajowości. Oczywiście poza widowiskowymi powitaniami, uczniowie szkół zakonu przygotowywali bardziej „tradycyjne” spektakle. Przykładem może być wystawienie dramatu „Tragoedia Hiaeus” w 1581 roku w Wilnie, z okazji przybycia do miasta Stefana Batorego. Świetną okazją do organizacji przedsięwzięć parateatralnych na wielką skalę były wszelkie podniosłe wydarzenia zakonne. Przykładem mogą być przeprowadzone w 1622 roku we Lwowie uroczystości z okazji ogłoszenia dwóch nowych świętych wywodzących się z zakonu jezuitów – Ignacego i Franciszka Ksawerego. Mnisi zorganizowali wówczas ośmiodniowe obchody, które obfitowały nie tylko w nabożeństwa i procesje, ale i salwy armatnie, fanfary, pokazy sztucznych ogni, zapasy, publiczne palenie kukieł heretyków, gonitwy, a także spektakle teatralne. Wielkie inscenizacje terenowe były określano jako zewnętrzna działalność sceny jezuickiej. Z kolei działalność wewnętrzna teatru zakonnego obejmowała wystawianie tragedii, komedii, tragikomedii wewnątrz murów szkolnych. Repertuar sceny jezuickiej, pod względem gatunkowym, przypominał ten, grany przez uczniów z placówek innowierczych, czyli tu także popularny był dialog szkolny, popisy deklamacyjne i krasomówcze, akty oratorskie, rozprawy sądowe. Dialog szkolny był specyficzną formą, której głównym zadaniem było wpojenie odbiorcom (i aktorom) umiejętności posługiwania się łaciną. Dążono do tego celu poprzez przedstawianie różnego typu scenek rodzajowych w sytuacjach życia codziennego. Z czasem powstał nawet specjalny podręcznik autorstwa Jakuba Pontanusa, w którym został zawarty zakres tematyczny dialogów. Autor stworzył katalog rozmów, dialogów, na przeróżne tematy, poczynając od religii, poprzez politykę, a na ludzkim ciele kończąc. Za typowy dialog szkolny w wersji jezuickiej można uznać ten wystawiony w Kaliszu w 1584 roku z okazji rozpoczęcia semestru zimowego. Głównym bohaterem spektaklu był młody uczeń imieniem Anteres, który zastanawiał się nad tym, czym warto się uczyć. Dialog ten sprowadził się do tego, że młodzieniec przedstawiał kolejne zalety kształcenia się, ale z drugiej strony przytaczał także wszelkie rozkosze, które omijają go, kiedy jest w szkole. Co ciekawe, spektakl ten był bardzo rozbudowany, ponieważ składał się z pięciu aktów, prologu, epilogu, chórów i intermediów. Zaangażowano do niego także sporą grupę aktorów, ponieważ sceny polegały zazwyczaj na tym, że dwie postaci (alegoryczne przestawienia dobra i zła) toczyły ze sobą ostre spory o duszę Anteresa. Ponieważ spektakle jezuickie niosły ze sobą wyraźne przesłanie pedagogiczne, bohater oczywiście pokonał złe pokusy i uznał, że warto się uczyć. Jak pisze Hernas: „Od powyższego dialogu oczekiwano praktycznych, szkolnych pożytków” (Cz. Hernas, „Barok”, s. 210). Jezuicki teatr szkolny kładł nacisk na dydaktyczne i, jak byśmy nazwali to dziś, propagandowe przesłanie spektakli, dlatego też spora część przedstawień opowiadała o wyższości katolicyzmu nad innymi religiami, a zwłaszcza nad herezją. Ponadto sztuki zniechęcały młodzież do oddawania się pokusom, takim jak pijaństwo. Z czasem, na zamówienie jezuitów, zaczęły powstawać nawet tragedie dla teatru szkolnego zakonu. Przykładem może być tekst z początku XVII wieku, autorstwa rektora poznańskiego kolegium – Mateusza Bembusa, „Antithemius seu Mors Peccatoris”. Opowiada on o losach księcia Antytemiusza, który po latach powraca na swoją posiadłość i odkrywszy, że sąsiad wyrządził wiele szkód w jego włościach, zastanawiał się nad tym, co zrobić. Miał do wyboru trzy możliwości: przebaczyć, udać się do sądu, samemu wymierzyć sprawiedliwość. Ostatecznie wybrał trzecie rozwiązanie, które było najgorsze pod względem moralnym. Z czasem Antytemiusz dał się poznać widzom jako osoba nikczemna i grzeszna. Szczególnie dużo miejsca poświęcono jego okrucieństwu wobec poddanych. Jak pisze Hernas: „Antytemiusz jest typowym uosobieniem bohatera negatywnego. Rejestr jego win mieści się w moralnym programie edukacyjnym jezuitów, są tu grzechy mniejsze – bohater lubi np. wystawnie przygotowaną ucztę – i najcięższy: ateizm” (Cz. Hernas, „Barok”, s. 211). Ta tragedia jezuicka ponadto przeszła do historii, ze względu na zamieszczony w nim lament poddanych na pana, po raz pierwszy w polskiej literaturze. strona: - 1 - - 2 - - 3 - Czasem na egzaminie może się pojawić pytanie dotyczące historii sztuki. Nawet jeśli nie trafisz na takie pytanie, warto wykazać się na rozmowie wstępnej wiedzą o podstawowych zagadnieniach i najważniejszych osobach. Dlatego, jak już zapoznałeś się z listą znanych architektów, to przyszedł czas na znanych malarzy! Alfons Mucha – Taniec (1898) Znani malarze – 20 artystów, których musisz znać! Od XIX wieku malarstwo zaczęło się dynamicznie rozwijać. Artyści byli już znudzeni nieustannym przedstawianiem rzeczywistości dokładnie taką, jaka ona jest (akademizm, realizm). Chcieli w swoje prace tchnąć więcej ducha i emocji. Tak powstał ekspresjonizm, impresjonizm i inne bardziej rozbudowane nurty. Powstały też pierwsze abstrakcje i techniki mieszane. Artysta w końcu mógł zacząć tworzyć to, na co miał ochotę! Chcąc dalej odkrywać możliwości jakie daje sztuka, artyści stworzyli kolejny nurt – konceptualizm, gdzie liczył się przede wszystkim zaskakujący pomysł. Od tego czasu sztuka i twórczość nabrały zupełnie innego charakteru. Jednak nawet w tych najbardziej nowoczesnych i awangardowych dziełach można znaleźć nawiązania do kanonu sztuki, a zwłaszcza do dzieł antycznych i renesansowych. Właśnie dlatego warto poznać najważniejszych artystów i ich dzieła. Znani malarze: wymieniamy 20, do tego 5 ciekawostek i 3 obrazy każdego z nich. (Od lewej) Rafael Santi – Madonna Aldobrandini; Michał Anioł Buonarroti – Stworzenie Adama; Leonardo da Vinci – Mona Lisa „Żółwie ninja” 1. Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Rafael Santi, Donatello 1. Leonardo da Vinci pracował jako projektant broni. 2. Michał Anioł był brzydki, nietowarzyski, chuderlawy i zrażał do siebie wszystkich ludzi. 3. Przez to, że Rafael Santi urodził się w Wielki Piątek oraz zmarł w Wielki Piątek, uznany został za boskiego artystę. 4. Donatello jest pierwszym w Europie twórcą męskiego aktu. Donatello jest oczywiście rzeźbiarzem, ale po prostu trzeba o nim wspomnieć przy tych renesansowych twórcach. Hieronim Bosch – (od lewej) Sąd Ostateczny; Pokłon trzech króli; Ogród ziemskich rozkoszy 2. Hieronim Bosch (1450-1516) 1. Mówi się, że „malował on ludzi (…) takimi, jacy są wewnątrz, w swej duszy” 2. Ludzie postrzegali go jako heretyka religijnego albo zwolennika alchemii i okultyzmu. 3. Obfitość detali w obrazach Boscha wpłyneła na dużą popularność malarza – odbiorcy za każdym razem mogli dostrzec coś, czego wcześniej nie zauważyli (co było dla nich namiastką telewizji). 4. Miał tak oryginalny styl, że z czasem przestał podpisywać obrazy. 5. Podobną fascynację psychiką i podświadomością można zobaczyć u późniejszego artysty – Blake’a, który prawdopodobnie inspirował się pracami Boscha. Albrecht Dürer – (od lewej) Czterej jeźdźcy apokalipsy; Autroportret; Nosorożec Dürer (1471- 1528) 1. Był prawdziwym narcyzem – malował mnóstwo autoportretów. 2. Miał ogromny wkład w rozwój drzeworytnictwa i miedziorytnictwa. Był wybitnym grafikiem. 3. Był jednym z pierwszych artystów, którzy tworzyli naukową teorię sztuki. Autor m. in. „Cztery księgi o proporcjach ciała człowieka” 4. Rysował właściwie odkąd nauczył się trzymać ołówek w ręce. 5. Wizerunek nosorożca wykonany przez Dürera wykorzystywano w niemieckich szkołach na lekcjach biologii aż do 1939 roku. Artysta narysował go nie z natury, ale na podstawie otrzymanego wcześniej rysunku. Caravaggio – (od lewej) Chory Bachus; Złożenie do grobu; Powołanie Świętego Mateusza Michelangelo Merisi (1571-1610) 1. Jego malarstwo to przede wszystkim silne kontrasty światłocieniowe (caravaggionizm). 2. Na początku kariery często malował zmysłowych młodzieńców z owocami (Chory Bachus). 3. W jego obrazach jest dużo pustej przestrzeni, ponieważ detale rozpraszały oglądającego. 4. Często kopiował swoje najlepiej sprzedające się obrazy, aby zarobić jeszcze więcej. 5. Był awanturnikiem i nieraz wpisano go do kartoteki policyjnej. William Turner – (od lewej) Burza śnieżna – Parowiec u wejścia do portu; Deszcz, para, szybkość; Pożar Izby Lordów i Izby Gmin 5. William Turner (1775- 1851) 1. Uznano go za prekursora impresjonizmu. 2. Pierwszą akwarelę, scenę z Oxfordu, namalował mając 12 lat. 3. Zostawił po sobie 30 000 prac! Większość z nich to szkice, jednak ok. 300 obrazów olejnych również jest imponujące. 4. Mówił, że podczas wystaw wcierał tabakę w swoje płótna, a farby rozpuszczał w zwarzonym piwie. 5. Przeciwnicy Turnera porównywali jego dzieła do „dania z nadmiarem curry, żółtej febry i efektów biegunki”. Claude Monet – (od lewej) Staw z nenufarami; Katedra w Rouen; Wschód słońca 6. Claude Monet(1840-1926) 1. Uznany za jednego z twórców impresjonizmu. 2. Przyjaźnił się z Manetem – innym przedstawicielem impresjonizmu. 3. Z czasem jego wzrok się pogarszał, co widać w coraz bardziej „niewyraźnych” obrazach. 4. Swoją karierę rozpoczął już w gimnazjum jako karykaturzysta. 5. Jego najdroższe dzieło to „Stogi”. Jest warte 81,4 miliardów dolarów. Henryk Siemiradzki – (od lewej) Pogrzeb ruskiego szlachcica; Pochodnie Nerona; Dirce chrześcijańska 7. Henryk Siemiradzki (1843-1902) 1. Polski malarz akademicki. Miał podobną tematykę obrazów do Jana Matejki. 2. Obraz „Żebrający rozbitek” został sprzedany w londyńskim domu aukcyjnym Sotheby’s za ponad 5,4 miliona złotych. 3. Zanim podjął studia na ASP, ukończył studia na wydziale matematyczno-fizycznym. 4. Henryk Sienkiewicz czerpał inspiracje z malarstwa Siemiradzkiego, pisząc „Quo vadis”. 5. Został pochowany w krypcie zasłużonych na krakowskiej skałce. Alfons Mucha – (od lewej) Bibułki papierosowe; Taniec; Taniec (detal) Mucha (1860- 1939) 1. Jest autorem czechosłowackiego godła państwowego. 2. Zlecenie na plakat teatralny do sztuki Gismonda Victoriena Sardou było punktem zwrotnym w jego karierze. 3. Był twórcą witrażu w katedrze św. Wita w Pradze. 4. Już w wieku 19 lat dostał pierwszą pracę – tworzenie scenografii w wiedeńskim teatrze. 5. Jego praca egzaminacyjna na ASP w Monachium była tak dobra, że od razu przyjęto go na trzeci rok studiów. Gustav Klimt – (od lewej) Judyta z głową Holofernesa; Pocałunek; Danae 9. Gustav Klimt (1862-1918) 1. Bał się kobiet, ale z pasją je malował. 2. Przez całe życie mieszkał z matką. Nosił prosty kitel, nie wyróżniał się urodą, ale i tak miał powodzenie wśród kobiet. 3. Niektórzy badacze sztuki twierdzą, że obraz „Pocałunek” przedstawia jego samego z ukochaną. 4. „Pocałunek” wisi w muzeum w Wiedniu, w osobnej sali, pomalowanej w całości na czarno dla większego kontrastu. 5. Nigdy się nie ożenił, ale podobno miał 14 dzieci. Edvard Munch – (od lewej) Chora dziewczynka; Madonna; Letnia noc 10. Edvard Munch (1863-1944) 1. Nazywano go „malarzem brzydoty” i twórcą „obrzydliwego ekspresjonizmu”. 2. „Choroba, Szaleństwo i Śmierć, te czarne anioły czuwające nad moją kołyską, nie opuściły mnie przez całe życie” – Munch powiedział na temat swojego własnego malarstwa. 3. Artysta stworzył kilka barwnych i monochromatycznych wersji słynnego „Krzyku”, wykorzystując różne techniki malarskie i litograficzne. 4. Swoje obrazy wystawił publicznie po raz pierwszy, kiedy miał zaledwie 20 lat. 5. Przez znaczną część życia zmagał się z alkoholizmem oraz zaburzeniami nerwowymi. Wassily Kandinsky – (od lewej) Improwizacja 26; Athenaeum; Wielka Improwizacja 11. Wassily Kandinsky (1866- 1944) 1. Twórca abstrakcjonizmu i pierwszej abstrakcji. 2. Ukończył prawo i ekonomię, a malarstwem zajął się dopiero w wieku 30 lat. 3. Był teoretykiem sztuki, wydał liczne książki poświęcone formalnym i metafizycznym aspektom sztuki nieprzedstawiającej. 4. Został uhonorowany przez Google Doodle. 5. Pierwszy w pełni abstrakcyjny obraz nosił tytuł „Akwarela abstrakcyjna”. Stanisław Wyspiański – (od lewej) Apollo (witraż); Autoportret z żoną; Śpiący Stasiu 12. Stanisław Wyspiański (1869- 1907) 1. Oprócz malarstwa i literatury zajmował się również architekturą, grafiką, witrażami i projektowaniem mebli. 2. Kiedy nie miał już władzy w rękach, kazał przywiązywać sobie deski do ramion, a do nich narzędzia do rysowania. Kiedy nie mógł już malować, dyktował utwory literackie. 3. „By zacząć sztukę, stworzyć dzieło, potrzeba męki, trudu, pasji, bólu, skarg, żalu, smętku, lęku, grozy, litości” – Stanisław Wyspiański. 4. Szczególnie upodobał sobie pastele. 5. Studiował malarstwo u Jana Matejki. Piet Mondrian – (od lewej) Wiatrak; Kompozycja w czerwieni, błękicie i żółci; Brodway – Boogie-Woogie 13. Piet Mondrian (1872-1944) 1. Na początku swojej kariery zajmował się malowaniem pejzaży. 2. Zainspirowany rozmowami z teozofami, zaczął ograniczać się w swoich dziełach do pionów i poziomów, czerni oraz bieli. 3. Uznany za twórcę neoplastycyzmu. 4. Jego obrazy przypominają mapę Nowego Jorku, być może dlatego został doceniony dopiero w USA. 5. Inspirowała go natura, był przeciwnikiem sztuki nowoczesnej, do czasu aż poznał teozofów i zainteresował się metafizyką. Pablo Picasso – (od lewej) Błękitny pokój; Autoportret; Panny z Awinionu 14. Pablo Picasso (1881- 1973) 1. Oprócz malarstwa zajmował się jeszcze grafiką, rzeźbą i ceramiką. 2. Był współtwórcą kubizmu. 3. Był również współtwórcą kolażu. 4. Każda z kobiet Picassa wyznaczała inny okres w jego twórczości. 5. Obecnie ceny obrazów Picassa sięgają ponad 100 milionów dolarów. René Magritte – (od lewej) Ludzka natura; Dzień i noc; Kochankowie 15. René Magritte (1898-1967) 1. Na początku dorabiał jako projektant tapet oraz reklam dla domów mody. 2. Był znany z upodobania do tytoniu i drewnianych fajek. 3. Punktem zwrotnym było zobaczenie przez artystę reprodukcji obrazu Giorgia de Chirica „Pieśń miłosna”. Moment ten uważany jest za początek zainteresowania malarza surrealizmem. 4. Pomimo tego, że był surrealistą, malował z fotorealistyczną dokładnością. 5. Popierał partie komunistyczne. Salvador Dalí – Miękka konstrukcja z gotowaną fasolką; Płynąca żyrafa; Oblicze wojny 16. Salvador Dalí (1904-1989) 1. Rodzice uznali Salvadora za reinkarnację syna, który zmarł 3 lata wcześniej na zapalenie opon mózgowych. Imię też otrzymał po swoim zmarłym starszym bracie. 2. „Wiem, co jem. Nie wiem, co robię”. Lubił wyłącznie jedzenie o wyraźnej formie – uwielbiał skorupiaki, a nienawidził szpinaku. 3. Jego odpowiedź na pytanie teoretyczne z egzaminu na ASP brzmiała: „Jestem inteligentniejszy niż trzej profesorowie z komisji razem wzięci” Odmawiał złożenia egzaminu, albowiem, jak sam powiedział: „dużo lepiej znam od nich zawarte w pytaniu zagadnienie”. 4. Zaprojektował logo lizaków Chupa Chups. 5. Oprócz malarstwa zajmował się również filmem i literaturą (autor m. in. „Moje sekretne życie”). Frida Khalo – (od lewej) Autoportret (fotografia); Frida stojąca przy swoim dziele: Dwie Fridy; Jeleń z głową Fridy 17. Frida Khalo (1907-1954) 1. Jej związek z artystą Diego Riverą był bardzo burzliwy i namiętny. Prawie w każdej pracy malarka umieszczała coś związanego z jej mężem. 2. Frida była feministką i emancypantką. 3. W wieku 18 lat miała poważny wypadek drogowy, który wpłynął na jej życie. W swoim życiu przeszła ponad 30 operacji. 4. Malowanie było dla niej walką z cierpieniem, dlatego jej dzieła są tak osobiste. 5. Frida jest również znana z fascynacji modą i kreowania w ten sposób swojego wizerunku. Roy Lichtenstein – (od lewej) Pocałunek; Pop art rug; Look Mickey 18. Roy Lichtenstein (1923-1997) 1. Jego popartowski styl narodził się przy okazji malowania popularnych postaci z Disneya. 2. Uważany jest za jednego z twórców popartu. 3. Obraz „Śpiąca dziewczyna” został sprzedany za 45 milionów dolarów. 4. Zajmował się również ceramiką, rzeźbą i muralami. 5. Zajmował się głównie odwzorowywaniem reklam, codziennych przedmiotów, postaci z kreskówek, komiksów – na obrazach w żaden sposób nie podkreślał swoich emocji. Andy Warhol – (od lewej) Marilyn; Autoportret; Banan Warhol (1928-1987) 1. Oprócz sztuk plastycznych zajmował się również malarstwem. 2. Studia plastyczne rozpoczął już jako 14 letni chłopak. 3. Niewłaściwie uznaje się go za twórcę pop artu – pop art narodził się w Anglii. 4. Swoją artystyczną karierę rozpoczął w reklamie. 5. Zaczął się fascynować (i tworzyć jej liczne portrety) Marylin Monroe tuż po jej śmierci. 20. Zdzisław Beksiński (1929-2005) 1. Unikał oglądania dzieł innych artystów. Nie chciał się nimi podświadomie sugerować. 2. Karierę zaczynał od fotografii. 3. Był prawdziwym pasjonatem komputerów. 4. Swoją prywatną kolekcję własnych obrazów nazywał „zwierzętami domowymi”. 5. Nigdy nie pojawił się na swoim wernisażu, bo było to dla niego zbyt stresujące. Spis tych artystów nie opiewa w setki słów, linijek opisów danego malarza, jest tylko skrótową formą, by poznać trochę nazwisk. Wychodzę z założenia, że dla licealistów ważne jest, by się zainteresować i potem samodzielnie już coś wyczytać. Podobnie podana jest rozpiska 20 architektów, których musisz znać przed egzaminami na architekturę. Zainteresowali cię znani malarze i chcesz więcej? To poczytaj o: Nauka rysunku dla początkujących krok po kroku Najlepsi Polscy ilustratorzy Najlepsi Polscy projektanci Odpowiedzi blocked odpowiedział(a) o 20:40 Kartezjusz,W dziedzinie metafizyki Arnold Geulincx i Nicolas Malebranche stworzyli kierunek zwany okazjonalizmem, a Francisco Suarez zapoczątkował nową odmianę scholastyki, opartą na pojęciu singuliariów,Wspomniany Jacques-Bénigne Bossuet i François Fénelon spierali się w sprawie jego ustroju. Pierwszy z nich uzasadniał absolutyzm, a drugi potępiał go w dziele Przygody Telemacha. Zasady absolutyzmu wyłożył również jeden z jego największych praktyków – kardynał Richelieu. W dziedzinie myśli politycznej, moralnej i psychologicznej wielką sławę zyskali Diego de Saavedra Fajardo i Polak Andrzej Maksymilian Fredro. Z kolei Hugo Grocjusz wyróżnił i opisał trzy rodzaje prawa: naturalne, stanowione oraz międzynarodowe; jego myśl rozwinął Samuel von Pufendorf. Thomas Hobbes sądził z kolei, że naturalnym stanem jest wojna wszystkich przeciw wszystkim i aby jej zaradzić, ludzie zawierają umowę społeczną, na mocy której powstaje władza. Annibale Carracci, Domine, quo vadisGeorges de la Tour, Święta Magdalena Velázquez, Wenus ze zwierciadłemJerzy Siemiginowski-Eleuter, Alegoria wiosn Uważasz, że znasz lepszą odpowiedź? lub